Bidar Health

 ስትሮክ

ስትሮክ_ምንድን_ነው?

🖋 የራስ ቅል (ጭንቅላት)ውስጥ ደም ሲፈስ

🖋 ወደ ጭንቅላት ውስጥ የጓጎለ ደም ሲገባ

🖋 ወደ ጭቅላት የሚገባው ደም ሲቋረጥ ነው።

እንደ አጠቃላይ ስትሮክ ማለት ከላይ በተጠቀሱት ምክናየት አንጎል ሲጠቃ ነው።

《》ዋና_ዋና_የስትሮክ_ምልክቶች_ምን_ምን_ናቸው?

1. የእጅ፡ የእግርና የፊት መደንዘዝና መስነፍ

2. እይታን ማጣት

3. መናገር አለመቻል

4. ሌሎች የተናገሩንንም መረዳት አለመቻል

5. ድንገተኛና ከባድ የራስ ምታት

6. የሰውነትን ሚዛን መጠበቅ አለመቻል

《》ስትሮክን_መከላከል_ይቻላል?

♧ አዎ መከላከል ይቻላል።

◇ ለስትሮክ_የሚያጋልጡ_ነገሮች

1. ከፍተኛ የደም ግፊት

2. የልብ ችግር(ሁሉም አይደለም)

3. ከቁጥጥር ያለፈ የስኳር በሽታ

4. የኰሌስትሮል መጠን መጨመር

5. ማጤስ

6. መጡኑ የጨመረ የአልኮል መጠጥ

7. ውፍረት

8. ጭንቅላትንና ልብን የሚመግቡ የደም ቱቦዎች ላይ ችግር ካለ።

9. ወንድ መሆን፡ እድሜ ከ65በላይ ከሆነ፡ በቤተሰብ ካለ የመጠቃት እድል ከሌሎች አኳያ ይጨምራል።

¤ አስታውሱ

በህይዎተዎ ሳያውቁት አንድ ጊዜም ይሁን ከዚያ በላይ እራሰዎን ስተው የመውደቅ አጋጣሚ ከገጠመዎት በስትሮክ የመመታት እድሉ ሊኖረዎት ስለሚችል እራሰዎን ለሀኪም ያሳዩ

 የሐብሀብ 9 የጤና ጥቅሞች🍉

 ☆☆ ሃባብ የሚጣፍጥ፣ ጥምን የሚያረካ ፍራፍሬ ሲሆን በብዙ ሰዎች ዘንድ ተወዳጅ እና በበጋ ወራት የሚዘወተር ነው ።

     👉 በጣም ከፍተኛ የውሃ ይዘት ያለው ሲሆን እና እንደ ሊኮፔን ፣ ሲቱርሊን እና ቫይታሚን ኤ እና ሲ ያሉ ጠቃሚ ንጥረነገሮችም ይዟል።

👉 ጥናቶች እንደሚያሳዩት ይህ ጣፋጭ ፍራፍሬ ብዙ የጤና ጥቅሞች ሲኖሩት ከእነሱም ውስጥ ዘጠኙን እናያለን ። 

1. የሰውነት እርጥበት እንዲጠበቅ ይረዳል

🍉 ሃባብ ከፍተኛ የውሃ ይዘት ያለዉ ፍራፍሬ ስለሆነ ሰውነታችን እርጥበት እንዲኖረው ያደርጋል - ይህም

አጠቃላይ ጤናዎን ይደግፋል - እንዲሁም ሙሉ ስሜት እንዲሰማዎት ያደርጋል።

2. በንጥረ ነገሮች እና ጠቃሚ የእፅዋት ውህዶች የተሞላ ነው

🍉 ሐብሀብ ከፍተኛ መጠን ያለው ቫይታሚን ኤ እና ሲን ጨምሮ በርካታ ንጥረ ነገሮችን ይይዛል። እንደ ሊኮፔን

እና ኩኩሪቢታሲን ኢ ያሉ ፀረ-ባክቴሪያዎችንም ይሰጣል።

3. የፀረ-ካንሰር ተጽእኖ ሊኖረው ይችላል

🍉 የጥናት ውጤቶቹ እንደሚያሳዩት ፣በሃባብ ውስጥ ያለ ላይኮፔን የተባለ ንጥረ ነገር አወሳሰድ ለአንዳንድ የካንሰር አይነቶች ለምሳሌ እንደ

ፕሮስቴት እና ኮሎሬክታል ካንሰሮች ተጋላጭነትን ሊቀንስ ይችላል።

 ሊኮፔን ካንሰርን የሚከላከለው በካንሰር ምክኒያት የሚፈጠረውን የበዛ የሕዋስ ክፍፍል መቆጣጠር እንዲቻል በማድረግ እና ሰውነትዎ የተበላሹ ህዋሳቶችን የሚያስወግድበትን ሂደት በመጨመር ነው።

4. የልብ ጤናን ያሻሽላል 

🍉 በሐብሀብ ውስጥ የሚገኙት ሊኮፔን እና ሲትሩሊን የታባሉት ንጥረነገሮች የደም ግፊትን እና ኮሌስትሮልን በመቀነስ የልብ ጤናን ይደግፋሉ ።

5. እብጠትን እና የኦክሳይድ ውጥረትን ሊቀንስ ይችላል።

🍉 አንድ ጥናት እንዳረጋገጠው በሐብሀብ ውስጥ የሚገኙት አንቲኦክሲዳንትስ፣ ሊኮፔን እና ቫይታሚን ሲ ጥምረት እብጠትን እና የኦክሳይድ ጉዳትን ለመቀነስ ይረዳል።

6. የዐይን መድከምን ለመከላከል ይረዳል

🍉 በሐብሀብ ውስጥ ያለው ሊኮፔን ይተባለው ንጥረነገር በፀረ-ኦክሲዳንት እና ፀረ-ብግነት ባህሪያቱ ምክንያት ከእድሜ ጋር የተያያዘ የዐይን መድከምን ለመከላከል ይረዳል።

7. የጡንቻ ህመምን ያስታግሳል

🍉 በሐብሀብ ውስጥ ያለው ሲትሩሊን ( citrulline) የተባለ ንጥረ ነገር የአካል ብቃት እንቅስቃሴን ለማሻሻል እና የጡንቻ ህመምን ለመቀነስ ይረዳል።

8. የቆዳ ጤናን ይጠብቃል።

🍉 በሐብሀብ ውስጥ የሚገኙት ቫይታሚን ኤ እና ሲ ለቆዳ ጤንነት እጅግ ጠቃሚ ናቸው።

9. የምግብ መፈጨትን ሊያሻሽል ይችላል

🍉 ሃሐብሀ ብዙ ውሃ እና አነስተኛ መጠን ያለው ፋይበር ይይዛል፣ ሁለቱም ለጤናማ የምግብ መፈጨት ኡደት በጣም አስፈላጊ ናቸው።

 ይህም መደበኛ የአንጀት እንቅስቃሴን በመደገፍ የምግብ መፈጨትን ጤንነትን ሊረዳ ይችላል።

♡ የስኳር ህመም ምንድን ነው?

የስኳር ህመም በደማችን ውስጥ ያለው የስኳር መጠን ከተገቢው በላይ መጨመር ሲሆን የሚከሰተውም ቆሽት የተባለው የሰውነት ክፍል ኢንሱሊን /Insulin/ የተባለውን ሆርሞን በበቂ ወይም ጭራሹን ማመንጨት ሲያቅተው ወይም የተመረተውን ኢንሱሊን በአግባቡ መጠቀም መስራት ሲያቅተው ነው፡፡

የስኳር ህመም ማንን ይይዛል?

• የስኳር ህመም እድሜ፣ ብሄር፣ ፆታ፣ የኑሮ ደረጃ ሳይል በሁሉም ሰው ሊከሰት የሚችል ህመም ነው፡፡

♡ ለስኳር ህመም ይበልጥ ተጋላጭ ማን ነው?

• የዕድሜ መጨመር /መግፋት

• ከመጠን ያለፈ ውፍረት /

• በቅርብ ቤተሰብ የስኳር ህመም መኖር

• ጤናማ ያልሆነ አመጋገብ እና የአካል ብቃት እንቅስቃሴ አለማድረግ

• ከዚህ ቀደም በእርግዝና ጊዜ የስኳር ህመም መታየት

• ሲጋራ ማጨስ እና አልኮል አብዝቶ መጠጣት

• ከፍተኛ ጭንቀት /ውጥረት/

• የስኳር ህመም ሳይታወቅ ሊቆይ ወይም ምንም ምልክት ላያሳይ ይችላል፡፡ ስለዚህ ከዚህ በላይ የተጠቀሱት የታየባቸው ሰዎች የስኳር መጠናቸውን በደም ምርመራ መታየት ይኖርባቸዋል፡፡

♡ የስኳር ህመም ምልክቶች ምንድን ናቸው

• ከፍተኛ የድካም ስሜት 

• ቶሎ ቶሎ መሽናት

• ከፍተኛ የውሀ ጥም

• የአይን ብዥታ

• ቶሎ የማይድን ቁስል

• የእጅ እና የእግር ጣቶች መደንዘዝ መለብለብ፡፡

♡ የስኳር መጠን መቆጣጠሪያ ዘዴዎች

● ጤናማ አመጋገብ

● ጣፋጭ ምግቦችን ማስወገድ

● ቅባታቸው ዝቅተኛ /አነስተኛ የሆኑ ምግቦችን መምረጥ

● ቅጠላቅጠል አትክልቶችን እና ፍራፍሬ መመገብ

● ያልተፈተጉ እህሎችን /ጥራጥሬዎችን ማዘውተር

● የአልኮል መጠን መቀነስ

● አለማጨስ

● በቂ የአካል እንቅስቃሴ ማድረግ

● የሰውነት ክብደትን መቀነስ/መቆጣጠር

● መድኃኒት በአግባቡ መውሰድ ይኸውም በመርፌ የሚሰጥ ኢንሱሊን ወይም በእንክብል የሚወሰድ መድኃኒት ሊሆን ይችላል፡፡

◇ ከስኳር ህመም ጋር የሚኖር ሰው በተጨማሪ ምን ማድረግ ይገባዋል

• የስኳር ህመም በተለያዩ የአካል ክፍሎቻችን ለምሳሌ አይን፣ ኩላሊት፣ ልብ ጭንቅላት….ላይ ተጓዳኝ ችግሮችን ሊፈጥር ይችላል፡፡ ስለዚህ ይህን ለመቀነስ ቅድመ ምርመራ /screening/ ማድረግ ያስፈልጋል፡፡

• ለእግር ተገቢ ጥንቃቄ ማድረግ

• ክብደትን መከታተል

• የአፍና የጥርስ ጤንነት መጠበቅ

• መድኃኒት ሀኪም ባዘዘው መሰረት መውሰድ እና

• መደበኛ ክትትል ከሀኪም ማግኘት ይኖርበታል፡፡

ከላይ መግቢያችን ላይ እንደገለፅነው ከሁለት ጎልማሶች አንዱ በስኳር ህመም መጠቃታቸውን ሳያውቁ ሊቆዩ ፣ለተወሳሰበ ህመመም ሊዳረጉ አልፎም ሊሞቱ ይችላሉ!!

   የስኳር ህመም ምርመራ በቀላሉ ሊደረግ የሚችል በመሆኑ ወደ ጤና ማዕከሎች ብቅ ብለው የጤናዎን ሁኔታ ያረጋግጡ! ከ ሀኪም ጋር ይመካከሩ! 

 የተረከዝ_ህመም መንስኤዎች አሳሳቢ ምልክቶቹ እና መፍትሄዎቹ!

♧ የተረከዝ ህመም መንስኤዎች ምንድን ናቸው?

በአብዛኛው ጊዜ የተረከዝ ህመም በታችኛው ወይም የውስጥ ተረከዝ እና በኋለኛው የተረከዝ ክፍል ላይ የሚከሰት ችግር ነው፡፡

♧ ዋነኛ ከሚባሉት የተረከዝ ህመም መንስኤዎች ውስጥ

- የተረከዝ ጅማት መቆጣት (Plantar Fasciitis)

- የተረከዝ አካባቢ የሚገኙ ነርቮች መቋጠር ችግር

- የቋንጃ ጅማት መቆጣት (Achilles Tendon Tendinitis)

- የቋንጃ ጅማት መደደር (Archillus ) Tendon Tendinopathy) 

- የተረከዝ አጥንት አጥንት አካባቢ ችግር 

- ሌሎች የውስጥ ደዌ ችግሮች ሲሆኑ ሌሎችም ተመሳሳይ ችግሮች መንስኤ ሊሆኑ ይችላሉ፡፡

♤ የተረከዝ ህመም ምልክቶች ምንድን ናቸው?

- እንቅቃሴ ለመጀመር ሲታሰብ (ጠዋት ከእንቅልፍ ሲነሱ ወይም ከተቀመጡበት ለመነሳት ሲሞከር) የሚፈጠር ከባድ ህመም

- ከተወሰኑ ዕርምጃዎች በኋላ ህመም መቀነስ

- ረጅም ጊዜ ሲቆም ወይም ሲራመድ ከባድ ህመም መኖር

- የማቃጠል ወይም የመጠዝጠዝ አይነት ህመም

- የተረከዝ የጀርባው ክፍል መቅላት፣ ማበጥ እና ስቃይ 

☆ አሳሳቢ የተረከዝ ህመም ምልክቶች

- ህመሙ በጣም ተደጋጋሚ ሲሆን

- ከመደበኛ እንቅስቃሴዎች መዛነፍ ሲያስከትል

- ከተረከዝ አልፎ በሌላ የእግር አካባቢ (ባት፣ ጭን ወይም የጀርባ ህመም ተያይዞ ሲያመጣ)

- ቀላል በሚባሉ ዕርምጃዎች ምንም ለውጥ ማምጣት ካልተቻለ

- እነኚህን የመሳሰሉ ለውጦች ስታዩ የተረከዝ ህመም አሳሳቢ ሊሆን ስለሚገባ በእነኝህ አይነት የህመም ምልክቶች ከተጠቁ የአጥንት ስፔሻሊስት ጋር መታየት ይኖርበታል፡፡

:- ለተረከዝ ህመም መፍትሄ ይኖረው ይሆን?

አዎ!

 የተረከዝ ህመም ሳይባባስ ህክምና ከተደረገለት ቀላል በሚባሉ መፍትሄዎች ለውጥ ያሳያሉ

:- ከፍተኛ ስቃይ ከተሰማዎት እግርዎትን ቀዝቀዝ ባለ ውሀ ውስጥ ለጥቂት ደቂቃዎች ይዘፍዝፉ

:- ቀላል በሚባል የውስጥ እግር እሽታ ወይም ማሳጅ ማድረግ 

:- የውስጥ እግር ጅማ ማርዘሚያ ቀላል ስፖርቶችን ማድረግ

:- የውስጥ እግር ጅማት ማርዘሚያ ቀላል ስፖርቶችን ማድረግ 

:- የውስጥ ሶል ምቾት ያላቸው ጫማዎችን መጠቀም

:- የቀን ተቀን እንቅስቃሴን የተመጣጠነ ማድረግ

- እነዚህን የመሳሰሉ የግል ዕርዳታ የህክምና አማራጮችን ተጠቅመው ለውጥ ከላዩ አስፈላጊ ምርመራ ማድረግ ስለሚገባዎ አቅራቢዎ ወዳለ የጤና ተቋም ጎራ ብለው ተገቢውን ህክምና ያድርጉ፡፡

 የሚጥል በሽታ (Epilepsy; ኤፕለፕሲ)

አጠቃላይ እይታ

✍️የሚጥል በሽታ (ኤፕለፕሲ) የረዥም ጊዜ (ሥር የሰደደ) ተላላፊ ያልሆነ የነርቭ (የአንጎል) በሽታ ሲሆን፣ በተጎዱ የአንጎል ሴሎች በሚፈጠር ያልተለመደ የአንጎል የኤሌክትሪክ ንዝረት ጊዜያዊ የነርቭ ሥርዓት መታወክ  ምክንያት ተደጋጋሚ የአንጎል መናድ (epileptic seizures) ያስከትላል

ክስተቱም ከጥቂት ሴኮንዶች እስከ 3 ደቂቃዎች የሚቆይ መፍዘዝ፣ ራስን መሳት፣ ከቁጥጥር ውጪ የሆነ ማንቀጥቀጥ ፣ የጡንቻ መገታተር ብሎም ታማሚው እንዲወድቅ ያደረጋል። አንድ ሰዉ የሚጥል በሽታ አለዉ ተብሎ የሚወሰነዉ በ 24 ሰዓታት ልዩነት ቢያንስ ሁለት ወይም ከዚያ በላይ ያልተቀሰቀሱ የሚጥል መናድ  (unprovoked seizures) ተደጋግሞ ሲከሰት ነዉ።

የሚጥል በሽታ በሁሉም የዕድሜ ክልል ውስጥ ያሉ ሰዎችን የሚያጠቃ ሲሆን በዓለም ዙሪያ ወደ 50 ሚሊዮን የሚጠጉ ሰዎች የሚጥል በሽታ አለባቸው፡፡ የሚጥል በሽታ ያለባቸው ሰዎች ወደ 80% የሚጠጉት ዝቅተኛ እና መካከለኛ ገቢ ባላቸው አገሮች ውስጥ ይኖራሉ። በኢትዮጵያ ውስጥ ከ1000 ሰዎች መካከል 5 ሰዎች ወይም ከሩብ ሚሊዮን በላይ ሰዎች የሚጥል በሽታ እንዳለባቸው ይገመታል።

የሚጥል በሽታ በንክኪ፣ በምራቅ፣ ህመምተኛውን በመርዳት አይተላለፍም፡፡

የሚጥል በሽታ በፈጣሪ ቁጣ፣ እርግማን ወይም እርኩስ መንፈስ የሚመጣ አይደለም፡፡ ስለዚህ የሚጥል በሽታ ያለባቸው ሰዎችን እና ቤተሰቦቻቸውን ማግለልና አድልኦ ማድረግ ተገቢ አይደለም።

 ✋የሚጥል በሽታ መንስዔዎች

የሚጥል በሽታ ካለባቸው ግማሽ ያህሉ ውስጥ መንስዔው  እስካሁን አይታወቅም ፡፡ ለሚጥል በሽታ ከሚያጋልጡ መንስዔዎች  መካከል ጥቂቶቹ  የሚከተሉትን ያካትታሉ፡፡

🎯በቅድመ ወሊድ እንዲሁም በወሊድ ጊዜ በተራዘመና አስቸጋሪ ምጥ ወቅት በህፃኑ ላይ በሚደርስ የአንጎል ጉዳት   

🎯ተፈጥሮአዊ በሆነ የአንጎል  እክል 

🎯ከባድ የጭንቅላት ጉዳት

🎯የአንጎል ኢንፌክሽን ለምሳሌ ማጅራት ገትር 

🎯 የአንጎል ዕጢ 

🎯 ስትሮክ

🎯በዘር የሚመጣ 

የሚጥል በሽታ ምልክቶች

የሚጥል በሽታ ምልክቶች የሚከተሉትን ሊያካትቱ ይችላሉ።

👉 እስከ 3 ደቂቃዎች የሚቆይ ጠቅላላ የሰዉነት ማንቀጥቀጥ እና ከዚህ ጋር ተያይዞ ራስን መሳትና መውደቅ፣ ዓይን ወደላይ መስቀል፣ አረፋ መድፈቅ ፣ ላይ ላዩን መተንፈስ እና ሽንት ማምለጥ፡፡ ታማሚው ከነቃ በኋላ የሆነውን ነገር ለማወቅ እና ለማስታወስ ይሳነዋል፣ ራስ ምታትም ሊኖርው ይችላል። 

👉ኢፕለፕሲ በብዛት የሚጥል በሽታ በመባል የሚታወቅ ቢሆንም ሳይጥል የሚከተሉትን ምልክቶች ሊያሳይ ይችላል፡፡ 

·   በድንገት መደነጋገር፣ መፍዘዝ ፣ ግንዛቤ ማጣት፣ያለማስተዋል ማፍጠጥ

·   ሳያስቡ መራመድ፣የት እንዳሉ መርሳት   

·   ደጋግሞ አላማ የሌለው የእጅና የሰውነት እንቅስቃሴዎች ማሳየት ፡፡ ለምሳሌ ከንፈር መምጠጥ፣ ዕቃዎችን በተደጋጋሚ ማንሳት ወይም ልብሶችን መሳብ

🤚ለሚጥል በሽታ የሚደረጉ ምርመራዎች

የታማሚው የሕክምና ታሪክ ለሚጥል በሽታ ምርመራ መሠረት ነው። ሐኪሙ ስለህመሙ ክስተት ሙሉ መረጃ ይፈልጋል። የሚጥል በሽታ ያጋጠማቸው ሰዎች ብዙውን ጊዜ የሆነውን ስለማያስታውሱ፣ ክስተቱን ያዩ የቤተሰብ አባላት ወይም ሌሎች ሰዎች ለሐኪሙ ማስረዳት አለባቸው። 

በታማሚው የሕክምና ታሪክ ላይ በመመሥረት የሚከተሉት የምርመራ አይነቶች ሊታዘዙ ይችላሉ።

👉የደም ናሙና ምርመራዎች 

👉 ኤሌክትሮኢንሴፋሎግራፊ (ኢኢጂ፤ EEG) መደበኛ ወይም ያልተለመደ የአንጎል የኤሌክትሪክ እንቅስቃሴ ያሳያል።

👉ኤምአርአይ (MRI) ወይም ሲቲ ስካን (CT scan) የአንጎል መዋቅራዊ እክሎችን፤  የአንጎል ዕጢ እና የአንጎል ጠባሳችን ሊያሳዩ ይችላሉ።

 የሚጥል በሽታ ሕክምና

የሚጥል በሽታ በሕክምና መቆጣጠር ይቻላል። አንዳንድ የሚጥል በሽታ ሙሉበሙሉ ባይድንም ከመቶ 70 እጅ በሐኪም የሚታዘዙ መድኃኒቶችን በተገቢው መንገድ በመጠቀም በቁጥጥር ስር ሊውል ይቻላል።

ከበሽታው በህክምና ጥሩ ለውጥ ለማግኘት በሐኪሙ ምክር መሰረት ክትትል ማድረግ ያስፈልጋል።

 👍 ለሚጥል በሽታ ተጠቂ ግለሰቦች ጠቃሚ ምክሮች

👉በቂ እንቅልፍ ማግኘት፤አለመጨነቅ፡፡

👉ከአልኮል መጠጦችና እና ሌሎች አደንዛዥ እጾችን መጠቀመም መቆጠብ ህመሙ እነዳይቀሰቀስ ያደርጋል፡፡ 

👉 ለአደጋ ከሚያጋልጡ ቦታዎች ለምሳሌ ከእሳት እና ገደል አጠገብ፤ ከከባድ ማሽኖች መራቅ አለባቸው፡፡

👉በዋና ከመዝናናትና መኪና ከማሽከርከር መቆጠብ አለባቸው፡፡

👉  በሐኪም የታዘዙ መድሀኒቶችን ያለ ሐኪም እውቅና ማቋረጥ ለህመሙ ማገርሸትን ስለሚያስከትል መድሀኒቶችን ላለማቋረጥ ጥንቃቄ ማድረግ፡፡ 

🤚ለሚጥል በሽታ የመጀመሪያ ዕርዳታ አሰጣጥ

በሚጥል በሽታ ሳቢያ የማንቀጥቀጥና ሕሊናን የመሳት ሁኔታ ያጋጠመውን ሰው ለመርዳት የሚከተሉትን መንገዶች መጠቀም ያስፈልጋል፡፡ 

👉በጎን በኩል እንዲተኙ መርዳት 

👉 በጭንቅላት ላይ ጉዳት እንዳይደርስ ትራስ ማንተራስ 

👉 አንገት አካባቢ የታሰረ ማንኛውም ዓይነት ልብስ ወይም ጌጥ ማላላት 

👉በአካባቢ ጉዳት ሊያደርሱ የሚችሉ ቁሳቁሶችን ማስገድ 

👉ሰውዬው አደጋ ላይ ካልሆነ በቀር አስጨንቆ አለመያዝ

👉 አፉ ውስጥ ባዕድ ነገር አለማስገባት ወይም አፉን እንዲከፍት አለመታገል

👉መንፈራገጡ እስከሚያቆም ድረስ እና ሙሉ በሙሉ ንቁ እስኪሆን ድረስ ከሰውየው ጋር ይቆዩ

👉 ክብሪት ወይም ማንኛውንም አይነት ጭስ አለማሸተት

ውድ ቤተሰቦች ምልክቶችን ቀድሞ በመገንዘብ  በሽታው የመጣል ደረጃ ላይ ሳይደርስ ጥንቃቀቄ ማድረግ እና ሳይባባስ ህክምና ማድረግ አስፈላጊ ነው::

> አንድ በእርግዝና ወቅት ላይ ያለች ሴት 1 ግራም Iron ለመላ የእርግዝና ጊዜዋ ያስፈልጋታል።

   - 500ሚ.ግ - ቀይ የደም ህዋሶችሽን ለመጨመር

   - 300ሚ.ግ - ወደ ህፃንሽ የሚሄድ

   - 200ሚ.ግ - በተለያየ ምክንያት ከሰውነትሽ ለምታጪው Iron የሚተካ ይሆናል

♧ ስለዚህ በእርግዝናሽ ጊዜ ከ 30-60 ሚ.ግ elemental Iron በቀን ያስፈልግሻል ማለት ነው።

♧ ብዙውን ጊዜ በእርግዝናሽ ሰዓት የሚከሰተው የደም ማነስ ከIron እጥረት የመጣ ሲሆን እሱም Iron deficiency Anemia እንለዋለን።

♧ እሱም የሚታወቀው የደም መጠንሽን የሚለካው Hgb (Hemoglobin) የተባለው ቀይ የደም ህዋስሽ ላይ የሚገኝ መጠኑ ከ 10gm% በታች ሲሆን ነው።

♧ ስለዚህ በመጀመሪያው እንዲሁም በሁለተኛው የቅድመ ወሊድ ክትትል ሂደትሽ ላይ የሚሠጡሽን ሠላሳ ሠላሳ የIron እንክብሎች (Tablets) ,አንድም ሳታስቀሪ ተጠቀሚ ።

ላንቺ የሚሰጠው ጥቅም

       - ከእርግዝና ጋር ተያይዞ ለሚመጣ የደም ማነስ ለመከላከል

       - የሰውነትሽን የIron መጠን ለመጨመር

> ለፅንሱ የሚሰጠው ጥቅም

      - የደም ማነስን ይከላከላል

      - በቂ የ ኦክስጅን አቅርቦት ይጨምራል

      - ለፅንሱ የጭንቅላት እድገት ጠቃሚ ነው

> አወሳሰድ

♧ Iron Tablets በባዶ ሆድ ቢወሰድ ወደ ደምሽ የሚገባው የIron መጠን ከፍተኛ ይሆናል ። 

♧  ነገር ግን የማቅለሽለሽ እንዲሁም ጨጓራሽን የማቃጠል ስሜት ካለሽ ምግብ ከተመገብሽ በኋላ ብትወስጅው መጠኑ ይቀንስ እንጂ ጥቅሙ እጅጉን የላቀ ነው። 

♧ ከፍተኛ የሆነ ማቅለሽለሽ እና ማስታወክ ካለ እንክብሉ(Tablet) ወደ ሽሮፕ(Syrup) ሊቀየር ይችላል።

> ሳልወስድ ብተወው ካልሽ የሚከሰቱ ጉዳቶች

🩸በእርግዝና ጊዜ የደም ማነስ (ላንቺም ለፅንሱም)

🩸በቂ የIron መጠን ስላሌለሽ ከወሊድ በኋላ የደም ማነስ በተለይ በወሊድ ጊዜ ደም ከፈሰሰ

🩸 የደም ማነሱ መጠኑ በጣም ከፍተኛ ከሆነ ደግሞ የልብ ድካምን(Cardiac Failure) ሊያስከትልብሽ ይችላል።

ራስ ማዞር ምንድነው? 

አዞረኝ በምንልበት ጊዜ ከብዙ ምልክቶች እና ስሜቶች ጋር ሊያያዝ ይችላል፡፡ ለምሳሌ ራስን መሳት፣ የድካም ስሜት፣ ሚዛን ለመጠበቅ መቸገር እና ሌሎችንም ያጠቃልላል፡፡ አካባቢዎ ወይም እርሶ እየዞሩ ወይም እየተንቀሳቀሱ እንደሆነ የሚሰማ አይነት ራስ ማዞር በሳንሳዊ አጠራሩ ቨርታይጎ ይባላል፡፡

በምን ምክንያት ይመጣል? 

ብዙ ምክንያቶች ሊኖሩት ይችላሉ፤ እንደ የውስጠኛው የጆሮ ክፍል ችግር፣ በመኪና ሲጓዙ መታመም እና የመድሐኒቶች የጎንዮሽ ችግር ይጠቀሳሉ፡፡ አንዳንዴም ተጓዳን የጤና እክሎች እንደ ኢንፌክሺን፣ አደጋ፣ የልብ ችግር፣ የደም ዝውውር ችግር ጋር ሊያያዝ ይቻላል፡፡ በሌላ መልኩም ከማይግሪን፣ የነርቭ በሽታዎች፣ የደም ውስጥ ስኳር መጠን መቀነስ፣ ደም ማነስ፣ አንዳንድ መድሐኒቶች፣ ጭንቀት እና ውሃ አለመጠጣትም ምክንቶች ሊሆኑ ይችላለሉ፡፡

ምልክቶች

ራስ ማዞር በተለያዩ እንቅስቃሴዎች እንደ መራመድ፣ ድንገት መቆም ወይም ከራስ ቅል እንቅስቃሴ ጋር ሊባባስ ይችላል፡፡ 

ብዙዎች ላይ የሚታዩ ምልክቶች የሚከተሉት ናቸው፤

·        በዙሪያ ያሉ ነገሮች የሚንቀሳቀሱ የሚመስል ስሜት

·        ራስን መሳት 

·        ሚዛን ለመጠበቅ መቸገር

·        ጭንቅላት ላይ የሚከብድ ስሜት

ተጋላጭነት

-         በእድሜ የገፉ ሰዎች

-         ከዚህ በፊት ተመሳሳይ ችግር ከነበረ

ሃኪሞት ጋር መቼ መሄድ አለቦት?

·        ተደጋጋሚ፣ ድንገት የመጣ፣ በጣም ከባድ ወይም ረዘም ላለ ጊዜ የማዞር ስሜት ከተሰማዎት

·        ከዚህ በታች የተዘረዘሩት ስሜቶች ካሎት

-         ሀይለኛ ራስ ምታት

-         ደረት ላይ የህመም ስሜት

-         ለመተንፈስ መቸገር

-         ለመተንፈስ መቸገር

-         እጅ እና እግር ላይ መደንዘዝ እና አለመታዘዝ

-         ራን መሳት

-         የአይን ብዥታ

-         የልብ ምት መዛባት

-         የልብ ምት መዛባት

-         ለመራመድ መቸገር

-         ማስመለስ

-         ማንቀጥቀጥ

-         የመስማት አቅም መቀነስ

ምን ማድረግ ይቻላል?

·        ሚዛኖትን በማንኛውም ጊዜ ሊስቱ እንደሚችሉ ከግምት ውስጥ ያስፈቡ

·        በድንገት ከመቀመጫ መነሳትም ሆነ መራመድን ያስወግዱ፤ ካልሆነም ከዘራ ይጠቀሙ

·        የማዞር ስሜት ከተሰማዎት ቁጭ ይበሉ ወይም ይረፉ

·        የማዞር ስሜት ከተሰማዎት ቁጭ ይበሉ ወይም ይረፉ

·        የማዞር ስሜት ካት መኪና አይንዱ ከባድ ማሽኖችን አያንቀሳቅሱ

·        ቡና፣ አልኮል፣ ጨው እና ሲጃራ አይጠቀሙ

·        በቂ ፈሳሽ ይውሰዱ

·        ጤናማ አመጋገብ ይኑሮት

·        በቂ እንቅልፍ ያግኙ

·        በቂ እንቅልፍ ያግኙ

·        ከሚያስጨንቆት ነገር ይራቁ

መልካም ጤንነት ተመኘዎሎ